pokemonizm

pojęcie określające przede wszystkim swego rodzaju język, „dialekt pokemoński”, czyli „neograficzną formę zapisu ukształtowaną i ekskluzywnie obecną w polskim internecie w pierwszej dekadzie XXI wieku. Traktowana przez internautów zarazem jako znacznik kulturowej tożsamości, jak i praktyczna technika kryptograficzna”.

Stanisław Zając nazywa pokemonizmem zarówno specyficzny rodzaj zapisu tekstu, jak i swoiste reguły rządzące tym systemem znaków. Etymologii pojęcia autor doszukuje się w japońskiej kreskowanej anime, której styl odznacza się prostą formą i dominującą funkcją ekspresywną. Pokémon, w Japonii Pocket Monsters  – to japońska franczyza rozwijana od 1996 roku, na którą składają się produkcje z fikcyjnymi istotami, zwanymi Pokémonami. Są to przede wszystkim gry komupterowe oraz telewizyjny serial anime emitowany od 1 kwietnia 1997 r. na antenie TV Tokyo. (Polska premiera serialu odbyła się 4 września 2000 r.).

Cechy tego dość zawiłego i czasem trudnego do rozszyfrowania języka (stanowiącego swego rodzaju graficzną zabawę, werbalno-wizualną grę) to m.in.:

– łamanie reguł: ortograficznych, zapisu oraz interpunkcyjnych, nieprowadzące jednak do zmian w planie treści,

– częste korzystanie z klawisza Shift, stąd potoczna nazwa pisma pokemonów – „nerwica Shifta”, czy inaczej „palpitacja Shifta” (co wiąże się z legendą o tzw. „padaczce pokemonowej”, którą miało powodować u dzieci oglądanie wspomnianego japońskiego serialu),

– przeplatanie wielkich i małych liter,

– nadużywanie wykrzykników i pytajników,

– zdrobnienia,

– obecność skrótów (te podstawowe, jak wtf, lol czy omg mocno zakorzeniły się w języku internetu),

– używanie polskojęzycznych wyrażeń modyfikowanych pod wpływem języka angielskiego, i odwrotnie – wyrażeń anglojęzycznych, które ulegają spolszczeniu (np. sweet – słit).

Por. przykład:

DżOonaSkU.! WraCaj.! AjĆć.! x(. x**.

HejCciOo.!.! AjĆć.!MaSaKra.!.! WCzOoraJ jaK wyMieNiaŁaM DżOonaSkOowI

trOoCinY tOo zaPoOmNiaŁAM mU zaMknOńĆ kLatkEm… i uCiekŁ.!.!. x(((( x(((.!

AjĆć.! x(…

[Internetowy dziennik Emo Martynki, www.emo-martynka.blog.onet.pl, dostęp 8.06. 2015]

– transliterowanie znaków – tzw. hack mowa, rodzaj kryptotekstu, który opiera się na wykorzystaniu graficznego podobieństwa liter do cyfr oraz innych znaków dostępnych na klawiaturze komputerowej, por. 4L3 ‘ale’, z@b4VV@ ‘zabawa‘, |<0(h4m Ci3 ‘kocham Cię‘, 7o ||13 j3$t 7®u|)||3 ‘to nie jest trudne‘.

Specyfika języka „pokemońskiego” polega na tym, że używanie go bywa interpretowane przez współużytkowników jako świadectwo przynależności do pewnej subkultury. Został stworzony przez tzw. pokemony, czyli osoby – według Nonsensopedii – „niegdyś płci żeńskiej, obecnie także męskiej”, najczęściej w wieku nastoletnim, „rzadziej młodsze, zafascynowane skrajnie kiczowatą („różową i błyszczącą”) estetyką, „całkowicie pochłonięte przyswajaniem sobie najbardziej banalnych trendów kultury popularnej”. Dopatrywano się tu analogii z filmowymi Pokémonami, czyli „kolorowymi, puszystymi, słodko pedomorficznymi, nieustannie pobudzonymi motorycznie, komunikującymi się za pomocą infantylnych pisków fantastycznymi zwierzątkami”.

Warto jednak zwrócić uwagę, że określenie pokemon miało (i ma?) w polskim internecie wymiar pejoratywny, dyskredytujący. „Subkultura pokemonów jest wyodrębniana jedynie w modelu zewnętrznym tworzonym przez hejterską out-group, której członkowie określają się mianem »antypokemonów«. To antypokemony produkują tożsamość grupową pokemonów, definiując wyobrażone »pokemoństwo« w taki sposób, by móc jego zestereotypizowanych przedstawicieli prześladować, parodiować i szydzić z nich, a nade wszystko – by się od nich odróżniać”.

Wygląda na to, że słowo pokemon wróciło współcześnie do obiegu, ale w znaczeniu „dziwak/dziwaczka” jako osoba ubrana alternatywnie, niestandardowo.

Bibliografia:

Hasło: Pokemon (osoba), w: Nonsensopedia,  https://nonsa.pl/wiki/Pokemon_(osoba)

Hasło: Pokemoniaste pismo, w: Nonsensopedia, https://nonsa.pl/wiki/Pokemoniaste_pismo

Hasło: Pokémon, w: Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Pok%C3%A9mon

Kaproń-Charzyńska I., Kreatywność językowa i jej wybrane mechanizmy w kontekście wtórnej oralności, „Prace Filologiczne” 2017, nr 71 [wersja online]: https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/4937/Kapro%C5%84-Charzy%C5%84ska_Iwona_%20preprint.pdf?sequence=1

Wiśniewska K., Iwicka A., Pokemonizm, czyli język cyfrowych tubylców, https://lingwistykapraktyczna.wordpress.com/2017/06/23/pokemonizm-czyli-jezyk-cyfrowych-tubylcow/

Zając S., Nowa gramatyka porozumienia. Blisko monitora daleko obrazu, w: Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym, red.  M. Wawrzak-Chodaczek, Toruń 2008.

Opracowanie: Monika Bator